Michelangelo
Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni (Caprese, 6 maart 1475 – Rome, 18 februari 1564) wordt als een van de belangrijkste kunstenaars uit de Italiaanse renaissance beschouwd. Hij was een kunstschilder, beeldhouwer, architect en dichter. Zijn naam, Michelangelo (Michaël de Engel), kreeg hij van zijn vader omdat hij ervan overtuigd was dat Michelangelo een hemels en goddelijk wezen was, geïnspireerd door iets wat de mens niet kon bevatten. De vader van Michelangelo kwam uit een welvarende koopmansfamilie uit Florence en hij was de burgermeester van Caprese. Toen Michelangelo nog maar zes jaar oud was stierf zijn moeder. Toen zijn familie naar Florence was verhuisd werd Michelangelo aan een minnemoeder toevertrouwd. Haar echtgenoot was een steenhouwer. Toen Michelangelo rond zijn zesde begon met tekenen kwam zijn talent naar boven maar zijn vader stimuleerde dit talent niet, aangezien het kunstenaarsberoep in deze tijd geen hoge sociale status vereiste of verwierf. Michelangelo is op jonge leeftijd in de leer gegaan bij verschillende kunstenaars, beeldhouwers, geleerden en dichters. Nadat hij was verhuisd naar Rome, verhuisde hij weer terug naar Florence waar de politieke omstandigheden sterk verbeterd waren. Hier kreeg hij verschillende belangrijke opdrachten, zoals voor het beroemde beeld David. In Florence werd hij , samen met Leonardo Da Vinci, gevraagd om twee muurschilderingen te maken voor het Palazzo Vecchio. De laatste dertig jaar van zijn leven bracht Michelangelo door in Rome, waar paus Paulus III hem direct in dienst nam. Hij bevond zich op het toppunt van zijn roem. Uiteindelijk is hij een paar weken voor zijn 89e verjaardag gestorven op 18 februari 1564 in Rome. Zijn laatste woorden, “Ik geef mijn ziel terug in de hand van God, mijn lijf aan de aarde, en mijn bezit aan mijn familie”, werden door Giorgio Vasari vastgelegd.
Michelangelo, David, 1501-1504, 410 cm, marmer uit Carrara, Galleria dell’Accademia, Florence.
Het beeld van het Bijbelse figuur David dat 517cm hoog is, is gemaakt tussen 1501 en 1504 door Michelangelo Buonarroti. Het beeld David staat op het punt de reus Goliath aan te vallen, dit is te zien aan de slinger die hij over zijn schouder heeft hangen. Het bovenlichaam van David is in verhouding groot, dit komt omdat Michelangelo het marmeren beeld op een hoge sokkel wilde plaatsen waardoor toeschouwers het beeld van onder in perspectief konden beschouwen. De contraposthouding die David aangenomen heeft, kenmerkend voor beelden uit het classicisme en later ook voor beelden uit de renaissance periode, zorgt voor een zeer sterke fysieke uitstraling. Opvallend is dat David, in tegenstelling tot de meeste Joodse figuren uit de beeldende kunst, niet besneden is.
Eva 2022
Vraag ( 1 punt): stelling 3
Kunstenaars zijn ware superhelden in het boek dat wel wordt gezien als de eerste Europese kunsthistorische publicatie: “De levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten” uit 1550 van schrijver Giorgio Vasari. Een van de kunstenaars in dit boek is Michelangelo. Vasari benadrukt dat Michelangelo een mens is van goddelijke oorsprong. Waarom zou Michelangelo een mens van goddelijke oorsprong zijn? (noem één kenmerk)
Voorbeelden goede antwoorden:
Tegenwoordig wordt er niet meer geloofd dat kunstenaars van goddelijke oorsprong zijn. Wel wordt Michelangelo tot de dag van vandaag gepresenteerd als superheld. Leg uit hoe je de presentatie van Michelangelo als superheld tegenwoordig nog terugziet.
Voorbeelden goede antwoorden:
Suus 2022
Kunstenaars zijn ware superhelden in het boek dat wel wordt gezien als de eerste Europese kunsthistorische publicatie: “De levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten” uit 1550 van schrijver Giorgio Vasari. Een van de kunstenaars in dit boek is Michelangelo. Vasari benadrukt dat Michelangelo een mens is van goddelijke oorsprong. Waarom zou Michelangelo een mens van goddelijke oorsprong zijn? (noem één kenmerk)
Voorbeelden goede antwoorden:
- Hij voelde geen vermoeidheid of ongemak toen hij de plafonds van de Sixtijnse Kapel schilderde. (1 punt)
- Als hij ’s nachts niet kon slapen, ging hij aan een beeld werken, bij het licht van een kaars die hij op een speciaal daarvoor vervaardigde hoed had bevestigd. (1 punt)
- Toen zijn doodskist werd geopend tijdens de uitvaartplechtigheden, verwachtte iedereen ‘een lichaam aan te treffen dat reeds tot ontbinding was overgegaan en lag te rotten, aangezien Michelangelo al vijfentwintig dagen dood was, en tweeëntwintig daarvan in de kist had gelegen.’ Maar het stoffelijk overschot was volkomen gaaf en verspreidde niet ‘de geringste vuile lucht’ (1 punt)
Tegenwoordig wordt er niet meer geloofd dat kunstenaars van goddelijke oorsprong zijn. Wel wordt Michelangelo tot de dag van vandaag gepresenteerd als superheld. Leg uit hoe je de presentatie van Michelangelo als superheld tegenwoordig nog terugziet.
Voorbeelden goede antwoorden:
- Kenmerkend voor de nog altijd voortdurende fascinatie voor de mens Michelangelo is de zoektocht naar ‘verborgen’ zelfportretten in zijn werk. ( 1 punt)
- Dit blijkt uit het verschijnen van steeds nieuwe biografieën met titels als Biography of a Genius (2010)/A Tormented Life (2011) / His Epic Life (2017). ( 1 punt)
- Er is zelfs een zelfhulpboek gebaseerd op Michelangelo’s leven: The Michelangelo method (2007). ( 1 punt)
Suus 2022
Michelangelo, De Pietà, marmeren beeld, 174 x 195 cm.
2. Geef een kenmerk van vormgeving waaraan je kunt zien dat dit beeld van afbeelding 2 uit de renaissance komt (1pt).
Leg ook uit hoe door de compositie en plaatsing van het werk de lichtinval en het werk overall dramatiseert. (2pt) (totaal 3pt)
Kern van een correct antwoord:
Deelvraag 1
Deelvraag 2
3. Michelangelo wordt gezien als een ‘Homo Univeralis’. Wat betekent dit begrip (geef er voorbeelden bij) en welk aanzien hadden deze mensen gedurende de renaissance? (1,5pt.)
Kern van een correct antwoord:
Sander 2022
- 1. Geef een kenmerk van voorstelling waaraan je kan zien dat dit een bijbels tafereel is uit de renaissance. (1pt)
- Een dramatische lichaamstaal. Maria houdt haar zoon, Jezus, met twee armen vast terwijl hij levenloos en in elkaar gezakt op haar schoot ligt. (1pt)
- Een zeer realistische stofuitdrukking. Zowel het lichaam van Jezus als de kleden zijn tot in detail, zeer realistisch uitgedrukt. (1pt)
2. Geef een kenmerk van vormgeving waaraan je kunt zien dat dit beeld van afbeelding 2 uit de renaissance komt (1pt).
Leg ook uit hoe door de compositie en plaatsing van het werk de lichtinval en het werk overall dramatiseert. (2pt) (totaal 3pt)
Kern van een correct antwoord:
Deelvraag 1
- Het is gemaakt van marmer, (een van) de populairste materialen voor beeldhouwwerken gedurende de renaissance. (1pt)
- Techniek die is toegepast op dit beeld is zeer netjes. Soepel en glad afgewerkt. (1pt.)
Deelvraag 2
- Doordat het beeld hooggeplaatst en centraal geplaatst is, boven ooghoogte, valt het licht direct op het werk. De diepe ‘groeven’ van het werk worden met dit licht extra geaccentueerd in het midden van het werk. (1pt)
3. Michelangelo wordt gezien als een ‘Homo Univeralis’. Wat betekent dit begrip (geef er voorbeelden bij) en welk aanzien hadden deze mensen gedurende de renaissance? (1,5pt.)
Kern van een correct antwoord:
- ‘Homo Universalis’ is letterlijk vertaald ‘universeel mens’. Een alleskunner dus. Deze alleskunners waren vaak meesters in meerdere kunsttechnieken zoals beeldhouwden, schilderen en tekenen. Daarnaast maakten waren dit vaak wetenschappers, wiskundigen en filosofen. (1pt.)
- Deze alleskunners hadden een hoog aanzien gedurende de renaissance. (0,5pt.)
Sander 2022
Over de manieren waarop het kunstenaarschap wordt gezien schreef Camiel van Winkel het essay ‘De Mythe van het Kunstenaarschap’. Onder welke mythe van het kunstenaarschap zou je Michelangelo kunnen plaatsen en waarom? Gebruik de afbeelding van David in je antwoord.
- Michelangelo zou geplaatst kunnen worden in ‘het klassieke kunstenaarschap. De kunstenaar sluit bewust aan bij de grote traditie, hecht aan kennis, studie, regels en criteria en verheerlijkt het metier. Dit model is erg oud en heeft zijn wortels in de renaissance.
- Michelangelo was natuurlijk een belangrijke kunstenaar in deze tijd. Hij sloot aan bij verschillende kunstvormen waarvoor je een grote kennis en vaardigheid moest bezitten. In ‘de David’ zie je perfectie, veel oog voor detail. Er is veel aandacht besteed aan de studie van anatomie en de regels uit de klassieke Renaissance zijn gevolgd. De David is een geïdealiseerd beeld van de mens.