Hendrik Werkman
Werkman was al op de lagere school goed in de lesonderdelen tekenen en Nederlands. De vroege dood van de vader in 1891 liet de moeder van Werkman met drie zoons in moeilijke omstandigheden achter. In 1893 verhuisde het gezin naar Assen en in 1894 naar de stad Groningen. Daar ging de zoon Hendrik van 1896 af naar de rijks-HBS. In 1900 ging hij werken bij de uitgever-drukker T.J. Borgesius in Sappemeer. En het zou dit uitgevers en drukkersvak zijn waarin Werkman zijn verdere loopbaan zoeken moest.
Van 1903 tot 1907 was Werkman verslaggever voor het Groninger Dagblad, of Nieuwe Groningsche Courant. Maar in 1908 startte hij zijn eigen drukkerij in de stad Groningen, die duurde tot 1922. Maar ging failliet door bedrijfspolitiek, hij richtte in 1923 een drukkerij op op de derde en vierde verdieping van een pakhuis in Groningen. Dit bedrijf bleef bestaan tot 1945.
Gedurende de tweedewereldoorlog nam het kunstenaarschap de overhand, door een combinatie van gebrek aan zakelijke opdrachten en een grote artistieke productiviteit, gestimuleerd door een groeiende belangstelling voor zijn werk. Kort voor de bevrijding van Nederland kwam aan Werkman leven een abrupt einde. In maart 1945 werd hij door de Sicherheitsdienst gearresteerd en op 10 april gefusilleerd.
Van 1903 tot 1907 was Werkman verslaggever voor het Groninger Dagblad, of Nieuwe Groningsche Courant. Maar in 1908 startte hij zijn eigen drukkerij in de stad Groningen, die duurde tot 1922. Maar ging failliet door bedrijfspolitiek, hij richtte in 1923 een drukkerij op op de derde en vierde verdieping van een pakhuis in Groningen. Dit bedrijf bleef bestaan tot 1945.
Gedurende de tweedewereldoorlog nam het kunstenaarschap de overhand, door een combinatie van gebrek aan zakelijke opdrachten en een grote artistieke productiviteit, gestimuleerd door een groeiende belangstelling voor zijn werk. Kort voor de bevrijding van Nederland kwam aan Werkman leven een abrupt einde. In maart 1945 werd hij door de Sicherheitsdienst gearresteerd en op 10 april gefusilleerd.
Werk 1 - Chassidische Legende
Werkman raakte voor deze bijzondere bladen geïnspireerd door het boek ‘Die Legende des Baalschem’ . In dit boek had de godsdienstfilosoof Martin Buber Joodse verhalen over de achttiende-eeuwse Poolse chassidische leraar ben Eliëzer verzameld en in het Duits vertaald. Werkman werd gegrepen door de verhalen: ‘Het boek geeft overigens prachtige beelden’. Tussen 1941 en 1943 maakte hij de twintig druksels. |
Werk 2 - Twee maskers
De twee maskers hoorde bij de hot-printen verzameling van Hendrik Werkman. Het staat in de Koninklijke bibliotheek. |
Werk 3 - Chassidische Legende (sjabloondruk)
Dit werk komt ook uit de Chassidische Legende. Chassidische legendes verschenen in twee delen. Werkman noemde deze "suites" zelf omdat het losse prenten zijn met een paar pagina's tekst in een map. Het eerste deel verscheen in 1942, het tweede in januari 1944. Het werd gemaakt in kleine oplagen: Werkman drukte bijvoorbeeld slechts 20 exemplaren van de 1e serie. |
Hiernaast is een werk te zien van Hendrik Werkman dat hij voor de Chassidische legenden heeft gemaakt. Chassidische legenden is een uitgave van De Blauwe Schuit, een uitgeverscollectief dat werd opgericht in 1940. De Blauwe Schuit gaf tijdens de Tweede Wereldoorlog clandestien (buiten het zicht van de bezetter) werken uit, waarvan Chassidische legenden het belangrijkste is. De Chassidische legenden gaf vooral kritiek op de nazie’s.
Beschrijf hoe Hendrik Werkman in dit plaatje een verwijzing maakt naar de nazi’s.
- Hendrik werkman laat op het plaatje een figuur zien die boven de rest van de figuren staat, hij lijkt het volk toe te spreken en handgebaren te maken. Dit is een verwijzing naar de speeches van Hitler die hij geeft aan he Duitse volk. (2 punt)
Floris 2022